Użycie środków językowych E8 Angielski. Pewniaki i jak rozwiązywać 'transformacje’

Kontynuujemy nasze przygotowania do egzaminu E8. Po omówieniu wypowiedzi pisemnej, czas zająć się kolejną dużą i ważną częścią arkusza: użyciem środków językowych w praktyce. To jest ten dział, w którym znajdziecie mini-dialogi, uzupełnianie luk, tłumaczenie fragmentów zdań i tak zwane „transformacje” lub „parafrazy”.

Wielu uczniów uważa tę część za trudną, ponieważ sprawdza ona „wszystko naraz” – gramatykę, słownictwo i umiejętność reagowania. Ale mam dla Was dobrą wiadomość: te zadania są bardzo powtarzalne. Istnieje pula „pewniaków” gramatycznych i schematów, które pojawiają się niemal co roku. W tym artykule przeanalizujemy je wszystkie i pokażę Wam konkretne strategie, jak podchodzić do zadań otwartych, czyli właśnie „transformacji” i tłumaczeń.

Część 1: Co dokładnie jest sprawdzane w tej części?

Zanim przejdziemy do „pewniaków”, ustalmy, z jakimi typami zadań macie do czynienia. Zazwyczaj jest to kilka zadań, które mieszają różne formy:

1. Reakcje językowe (zadania wielokrotnego wyboru – MCQ): Krótkie dialogi, w których musicie wybrać jedną z trzech opcji (A, B, C) pasującą do sytuacji (np. pytanie o zgodę, propozycja, przeprosiny).
2. Uzupełnianie luk (zadania otwarte): Krótkie teksty lub dialogi z lukami, które trzeba uzupełnić jednym wyrazem. Testuje to głównie gramatykę (przyimki, czasowniki posiłkowe, spójniki).
3. Tłumaczenie fragmentów (zadania otwarte): Dialogi, w których część wypowiedzi jest po polsku i trzeba ją poprawnie przetłumaczyć na angielski, pasując do kontekstu.
4. Parafrazy / Transformacje (zadania otwarte): Dwa zdania, z których drugie trzeba uzupełnić (często z użyciem podanego słowa klucza), tak aby zachowało sens pierwszego zdania.

W tym poradniku skupimy się na strategiach do zadań otwartych (2, 3, 4), ponieważ to one sprawiają najwięcej problemów, oraz na „pewniakach” gramatycznych, które pojawiają się we wszystkich tych zadaniach.

Część 2: „Pewniaki” E8 – Gramatyka i Słownictwo, które musisz znać

Istnieje żelazny zestaw zagadnień, który powtarza się na egzaminie E8. Jeśli opanujecie te konstrukcje, macie ogromną szansę na wysoki wynik z tej części.

Pewniak 1: Czas Present Perfect

To absolutny król tej części egzaminu. Egzaminatorzy uwielbiają sprawdzać, czy rozumiecie różnicę między Past Simple (czynność zakończona w określonym momencie w przeszłości) a Present Perfect (czynność, która ma skutek w teraźniejszości lub wydarzyła się „kiedyś” w życiu).

• Doświadczenia życiowe: Have you ever seen…? (Czy kiedykolwiek widziałeś…?), I have never eaten… (Nigdy nie jadłem…).
• Czynności, które właśnie się skończyły: I have just finished my homework. (Właśnie skończyłem…).
• Czynności, które zaczęły się w przeszłości i trwają do teraz (z 'for’ i 'since’): I have known him for three years. (Znam go od trzech lat). She has lived here since 2010. (Ona mieszka tu od 2010).

Pewniak 2: Stopniowanie przymiotników (Comparatives & Superlatives)

Kolejny „must have”. Chodzi o tworzenie porównań.

• Stopień wyższy: …-er than (np. taller than) LUB more… than (np. more expensive than).
• Stopień najwyższy: the …-est (np. the tallest) LUB the most… (np. the most expensive).
• Nieregularne: good -> better -> the best; bad -> worse -> the worst.
• Konstrukcje „taki sam jak”: as… as (np. He is as tall as his brother.).
• Konstrukcje „mniej niż”: less… than (np. This book is less interesting than that one.).

Pewniak 3: Czasowniki modalne (Modals)

Sprawdzają Waszą umiejętność wyrażania obowiązku, rady, zakazu czy możliwości.

• Rada: should / shouldn’t (np. You should see a doctor.).
• Obowiązek / Konieczność: must / have to (np. I have to wake up early.). Pamiętajcie o różnicy w pytaniach i przeczeniach! (You don’t have to… = nie musisz; You mustn’t… = nie wolno ci).
• Zakaz: mustn’t / can’t (np. You mustn’t touch this.).
• Zgoda / Możliwość: can / may (np. Can I open the window?).

Pewniak 4: Konstrukcje z 'like’, 'want’, 'enjoy’ (Gerunds & Infinitives)

Czyli co wstawić po czasowniku: drugi czasownik z -ing (Gerund) czy to… (Infinitive).

• Po 'like’, 'love’, 'hate’, 'enjoy’, 'don’t mind’: Zazwyczaj czasownik z -ing (np. I enjoy reading books.).
• Po 'want’, 'would like’, 'need’, 'decide’: Zazwyczaj to + czasownik (np. I want to go home.).
• Po przyimkach (np. 'at’, 'on’, 'in’, 'of’, 'about’): ZAWSZE czasownik z -ing (np. I’m good at swimming.).

Pewniak 5: Przyimki (Prepositions)

Małe słówka, które sprawiają duży problem. Najczęściej pojawiają się w zadaniach na uzupełnianie luk.

• Czasu: at 5 p.m., on Monday, in June, in the morning.
• Miejsca: at school, in London, on the table.
• Połączenia z przymiotnikami/czasownikami: listen to, wait for, interested in, good/bad at, afraid of, different from.

Pewniak 6: Spójniki (Conjunctions)

Łączenie zdań to podstawa.

• and (i), but (ale), or (lub).
• so (więc, dlatego), because (ponieważ).
• when (kiedy), while (podczas gdy), before (przed), after (po).
• if (jeśli) – kluczowe w 1. trybie warunkowym (np. If it rains, I will stay home.).

Część 3: Jak rozwiązywać zadania otwarte („Transformacje”)

Zadania otwarte wymagają od Was aktywnej znajomości języka, a nie tylko rozpoznawania. Oto logiczne strategie, jak do nich podejść.

Strategia 1: Tłumaczenie fragmentów (np. „Przetłumacz…”)

To zadanie sprawdza, czy umiesz naturalnie oddać polską myśl po angielsku, używając poprawnej gramatyki.

KROK 1: Przeczytaj cały dialog. Musisz zrozumieć kontekst. Czy to propozycja? Skarga? Pytanie o plany? Od tego zależy, jakiej konstrukcji użyjesz.

KROK 2: Przetłumacz polski fragment „w głowie”. Zastanów się, jakie są kluczowe słowa.

KROK 3: Zastanów się nad „pewniakiem”. To najważniejszy krok. Pomyśl, czy ten polski fragment nie jest typowym przykładem jednego z „pewniaków”:

• Jeśli po polsku jest „Powinieneś…” -> You should…
• Jeśli jest „Nigdy nie byłem…” -> I have never been…
• Jeśli jest „Mam zamiar…” -> I am going to…
• Jeśli jest „Muszę…” -> I have to…
• Jeśli jest „Interesuję się…” -> I am interested in…
• Jeśli jest „Co powiesz na…” -> How about… (pamiętaj o -ing!) / Why don’t we…
• Jeśli jest „wolę … niż …” -> I prefer … to …

KROK 4: Zbuduj zdanie i sprawdź poprawność. Upewnij się, że czas się zgadza, że jest -s w 3. osobie (jeśli trzeba) i że użyłeś skrótów (I’m, it’s, don’t), które są naturalne w mowie.

Przykład:

X: I’m really bored.
Y: (Co powiesz na pójście do kina?)
X: That’s a great idea!

Proces myślowy:
1. Kontekst: Propozycja.
2. Polski fragment: „Co powiesz na pójście do kina?”.
3. „Pewniak”: Propozycje robi się przez „How about…” lub „Why don’t we…”.
4. Wybieram „How about…”. Wiem, że po „about” (przyimek!) musi być czasownik z -ing.
5. Odpowiedź: How about going to the cinema? (Lub: Why don’t we go to the cinema?)

Strategia 2: Parafrazy (np. „Uzupełnij zdanie, używając…”)

To zadanie sprawdza, czy potrafisz wyrazić tę samą myśl za pomocą innej konstrukcji gramatycznej lub innych słów.

KROK 1: Przeanalizuj pierwsze zdanie. Zrozum dokładnie jego sens. Jaki czas został użyty? Jaka jest kluczowa informacja?

KROK 2: Przeanalizuj drugie zdanie. Zobacz, co już masz dane. Co jest na początku? Co na końcu? Czy jest podany jakiś „słowo-klucz” (np. FOR)?

KROK 3: Znajdź „most” gramatyczny. Pomyśl, jak połączyć sens zdania nr 1 ze strukturą zdania nr 2. To prawie zawsze będzie jeden z naszych „pewniaków”.

Typowe „mosty” w parafrazach:

• Past Simple -> Present Perfect (z 'for’/’since’)
  • Zdanie 1: I started learning English 3 years ago.
  • Zdanie 2: I have learnt English for three years.
• Stopień wyższy -> Stopień wyższy (przeciwny)
  • Zdanie 1: My car is more expensive than yours.
  • Zdanie 2: Your car is cheaper than mine.
• Stopień wyższy -> 'as…as’ (z przeczeniem)
  • Zdanie 1: Tom is taller than Mark.
  • Zdanie 2: Mark is not as tall as Tom.
• ’so’ -> 'such’ (i odwrotnie)
  • Zdanie 1: The film was so boring that I fell asleep.
  • Zdanie 2: It was such a boring film that I fell asleep.
• Porada (np. 'It’s a good idea’) -> 'should’
  • Zdanie 1: It’s a good idea to rest more.
  • Zdanie 2: You should rest more.

KROK 4: Uzupełnij lukę i przeczytaj całość. Czy to ma sens? Czy gramatyka się zgadza? Czy niczego nie brakuje?

Strategia 3: Uzupełnianie luk (np. „Wpisz JEDEN wyraz…”)

To jest czysty test gramatyki i „stałych połączeń”. Nie próbuj wymyślać skomplikowanych słów. Odpowiedź jest prawie zawsze prosta.

KROK 1: Przeczytaj zdanie (lub dwa) z luką. Zrozum kontekst.

KROK 2: Zastanów się, czego brakuje gramatycznie.

• Czy brakuje czasownika posiłkowego? (np. … you ever been…? -> Have; He … not like… -> does; I … going to… -> am).
• Czy brakuje przyimka? (np. interested … art -> in; … Monday -> on).
• Czy brakuje spójnika? (np. I was ill, … I stayed home. -> so).
• Czy brakuje przedimka? (np. He is … best student. -> the).
• Czy brakuje zaimka? (np. … is my book. -> This/It; The book … I read… -> which/that).
• Czy to pytanie „how…”? (np. … much is it? -> How; … often do you…? -> How).

KROK 3: Wpisz wyraz i przeczytaj całość. Najważniejsze to sprawdzić, czy to na pewno tylko JEDEN wyraz.

Część 4: Strategia na zadania zamknięte (MCQ)

Na koniec krótka strategia na zadania wielokrotnego wyboru (reakcje językowe), bo to też część „środków językowych”.

KROK 1: Zignoruj odpowiedzi A, B, C. Przeczytaj najpierw samą sytuację (np. wypowiedź osoby X i lukę w wypowiedzi osoby Y).

KROK 2: Zastanów się nad funkcją. Czego brakuje? Czy Y pyta o pozwolenie? Przeprasza? Składa życzenia? Proponuje? Zgadza się?

KROK 3: Pomyśl, jak SAM byś to powiedział. Jeśli X mówi: „I have a headache”, Twoja pierwsza myśl to „Powinieneś odpocząć” (You should rest) albo „Ojej, przykro mi” (Oh, I’m sorry to hear that).

KROK 4: Teraz spójrz na odpowiedzi A, B, C. Znajdź tę, która jest najbliższa Twojej myśli lub pełni tę samą funkcję.

KROK 5: Uważaj na pułapki!

• Pułapka na podobne słowo: X mówi „I’m bored” (znudzony). Odpowiedź-pułapka może zawierać słowo „borrow” (pożyczać), bo brzmi podobnie.
• Pułapka „gramatycznie tak, ale bez sensu”: Zdanie może być poprawne gramatycznie, ale kompletnie nie pasować do kontekstu. (X: „Can I open the window?” Y: „Yes, I can.” -> Błąd. Powinno być „Yes, you can.”).
• Pułapka „prawie dobrze”: Odpowiedź jest prawie idealna, ale ma jeden błąd, np. zły przyimek. (X: „What’s wrong?” Y: „I’m worried for my exam.” -> Błąd. Powinno być „worried about.”).

Kluczem do sukcesu w tej części arkusza nie jest magia, ale systematyczna praktyka. Rozwiązujcie jak najwięcej zadań tego typu z poprzednich lat. Róbcie to aktywnie – analizujcie, dlaczego dana odpowiedź jest poprawna i do którego z „pewniaków” gramatycznych się odnosi. Z czasem zaczniecie zauważać te schematy automatycznie.