Spis treści:
Droga do uzyskania upragnionego prawa jazdy kategorii B to proces wieloetapowy, wymagający nie tylko nauki przepisów i techniki kierowania, ale również formalnego potwierdzenia, że nasz stan zdrowia pozwala na bezpieczne uczestnictwo w ruchu drogowym. Jak pokazują coroczne raporty Komendy Głównej Policji, czynnik ludzki – w tym stan psychofizyczny kierowcy – pozostaje dominującą przyczyną wypadków. Dlatego właśnie pierwszym, fundamentalnym krokiem każdego kandydata na kierowcę jest uzyskanie pozytywnego orzeczenia lekarskiego. W tym artykule, bazując na moim wieloletnim doświadczeniu jako egzaminatora i eksperta BRD, przeprowadzę Cię przez całą procedurę badań lekarskich, wyjaśniając każdy jej aspekt zgodnie ze stanem prawnym na lipiec 2025 roku.
Dlaczego właściwie musisz zrobić badania?
Wymóg posiadania aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do kierowania pojazdami nie jest biurokratyczną fanaberią, lecz kluczowym elementem systemu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Podstawę prawną stanowi tu przede wszystkim Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.
Art. 75. 1. Badaniu lekarskiemu przeprowadzanemu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zwanemu dalej „badaniem lekarskim”, podlega:
- osoba ubiegająca się o uzyskanie uprawnień do kierowania motorowerem, pojazdami silnikowymi lub uprawnienia do kierowania tramwajem;
Szczegółowy zakres i tryb przeprowadzania tych badań określa z kolei Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców.
Statystyki są nieubłagane. Zgodnie z raportem Komendy Głównej Policji za rok 2023, do 89,2% wypadków drogowych z winy kierujących doszło z powodu „nieprawidłowego zachowania wobec pieszego” lub „niedostosowania prędkości do warunków ruchu”. Choć raporty nie wyszczególniają, ile z tych zdarzeń było bezpośrednio spowodowanych np. nagłym zasłabnięciem czy nierozpoznaną wadą wzroku, to właśnie badanie lekarskie ma na celu minimalizację takiego ryzyka. Sprawny kierowca to kierowca, który dobrze widzi, słyszy i jest w stanie szybko reagować na dynamicznie zmieniającą się sytuację na drodze.
Gdzie, jak i za ile? Przewodnik po badaniach lekarskich krok po kroku
Proces uzyskania orzeczenia lekarskiego może wydawać się skomplikowany, jednak w praktyce sprowadza się do kilku prostych kroków. Poniżej przedstawiam szczegółową ścieżkę, którą musi przejść każdy kandydat na kierowcę.
Krok 1: Znalezienie uprawnionego lekarza
Nie każdy lekarz może wystawić orzeczenie lekarskie prawo jazdy. Badania te muszą być przeprowadzone przez lekarza posiadającego specjalne uprawnienia do przeprowadzania badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, wpisanego do rejestru prowadzonego przez marszałka województwa. Taki specjalista to lekarz orzecznik medycyny pracy.
Gdzie zrobić badania na prawo jazdy?
- Ośrodki Szkolenia Kierowców (OSK): Większość renomowanych szkół jazdy współpracuje z uprawnionymi lekarzami i często organizuje badania na miejscu, co jest najwygodniejszą opcją dla kursantów.
- Wojewódzkie Ośrodki Medycyny Pracy (WOMP): To wyspecjalizowane placówki, w których bez problemu znajdziemy odpowiedniego lekarza.
- Prywatne przychodnie i gabinety: Wiele placówek medycznych ma w swojej ofercie badania kierowców. Warto skorzystać z wyszukiwarki internetowej, wpisując frazę „lekarz uprawniony prawo jazdy” wraz z nazwą miasta.
Przed umówieniem wizyty zawsze warto telefonicznie potwierdzić, czy dany lekarz posiada wymagane uprawnienia do badań kandydatów na prawo jazdy kategorii B.
Krok 2: Wymagane dokumenty i przygotowanie
Aby badanie przebiegło sprawnie, należy odpowiednio się do niego przygotować. Na wizytę musisz zabrać ze sobą:
- Dokument tożsamości ze zdjęciem (dowód osobisty lub paszport).
- Wniosek o wydanie prawa jazdy (jeśli już go posiadasz i wygenerowałeś Profil Kandydata na Kierowcę – PKK). Najczęściej jednak orzeczenie uzyskujesz przed założeniem PKK.
- Okulary lub soczewki kontaktowe, jeśli ich używasz na co dzień. To kluczowe – lekarz musi ocenić Twoją ostrość widzenia w korekcji.
- Aparat słuchowy, jeśli jest wymagany.
- Dokumentację medyczną dotyczącą chorób przewlekłych, które mogą mieć wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów (np. cukrzyca, padaczka, poważne choroby serca).
Jak przygotować się do badań na prawo jazdy? W dniu badania bądź wypoczęty i wyspany. Unikaj spożywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych w dniach poprzedzających wizytę. Jeśli przyjmujesz na stałe leki, zabierz ze sobą ich listę.
Krok 3: Przebieg badania lekarskiego
Standardowe badanie na prawo jazdy kategorii B jest bezbolesne i trwa zazwyczaj od 15 do 30 minut. Składa się z kilku podstawowych elementów:
- Wywiad lekarski: Lekarz zapyta o ogólny stan zdrowia, przebyte choroby, operacje, urazy oraz przyjmowane leki. Kluczowe jest udzielanie szczerych odpowiedzi – zatajenie istotnych informacji może mieć tragiczne konsekwencje w przyszłości.
- Badanie wzroku: To najważniejsza część. Lekarz oceni ostrość wzroku przy użyciu tablic Snellena (tych z literami i cyframi różnej wielkości), pole widzenia, widzenie zmierzchowe oraz zdolność rozpoznawania barw.
- Badanie słuchu: Najczęściej polega na teście szeptem – lekarz sprawdza, czy słyszysz jego głos z określonej odległości.
- Badanie równowagi: Proste testy, jak stanie na jednej nodze czy próba Romberga.
- Ogólna ocena stanu zdrowia: Pomiar ciśnienia tętniczego i osłuchanie serca. Lekarz oceni również układ ruchu pod kątem ewentualnych ograniczeń.
- Badanie w kierunku cukrzycy: Lekarz przeprowadzi wywiad, a w uzasadnionych przypadkach może zlecić pomiar poziomu glukozy we krwi.
Krok 4: Orzeczenie lekarskie i co dalej?
Po zakończeniu badania lekarz wydaje orzeczenie lekarskie o istnieniu lub braku przeciwwskazań do kierowania pojazdami. Możliwe są trzy wyniki:
- Brak przeciwwskazań: Otrzymujesz bezterminowe (lub terminowe) orzeczenie i możesz z nim udać się do wydziału komunikacji, aby założyć Profil Kandydata na Kierowcę (PKK).
- Brak przeciwwskazań z kodami ograniczeń: To bardzo częsta sytuacja. Lekarz stwierdza, że możesz prowadzić, ale pod pewnymi warunkami. Kody te są wpisywane do prawa jazdy. Najpopularniejsze to:
01.01– jazda w okularach01.02– jazda w soczewkach kontaktowych01.06– jazda w okularach lub soczewkach kontaktowych02.01– jazda w aparacie słuchowym
- Stwierdzenie przeciwwskazań: W rzadkich przypadkach, gdy stan zdrowia kandydata stanowi realne zagrożenie (np. niepoddająca się leczeniu padaczka, zaawansowana wada wzroku niemożliwa do skorygowania), lekarz może wydać orzeczenie negatywne. Od takiej decyzji przysługuje odwołanie do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy.
Ważność badań prawo jazdy: Od 2013 roku bezterminowe prawa jazdy nie są już wydawane. Maksymalny okres ważności orzeczenia lekarskiego (i co za tym idzie, prawa jazdy) wynosi 15 lat. W przypadku osób z problemami zdrowotnymi (np. duża wada wzroku, cukrzyca) lekarz może skrócić ten okres do 5, 3 lat, a nawet roku. Po upływie tego terminu konieczne będzie odnowienie prawa jazdy i ponowne przejście badań.
Cena badań i psychotesty
Cena badań na prawo jazdy jest uregulowana prawnie. Zgodnie z rozporządzeniem, maksymalna opłata za badanie lekarskie w celu uzyskania prawa jazdy wynosi 200 zł (stan na lipiec 2025). Jest to cena stała w całej Polsce.
A co z psychotestami na prawo jazdy? W przypadku standardowego kursu na kategorię B, badania psychologiczne nie są obowiązkowe. Lekarz orzecznik może jednak na nie skierować, jeśli w trakcie badania nabierze wątpliwości co do stanu psychicznego kandydata lub gdy wymaga tego schorzenie (np. niektóre choroby neurologiczne). Psychotesty są natomiast obligatoryjne dla kierowców zawodowych (kat. C, D) oraz instruktorów i egzaminatorów. Koszt takich badań jest odrębny i nie jest regulowany odgórnie, wahając się zazwyczaj w granicach 150-200 zł.
Badania lekarskie na prawo jazdy – najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Ile kosztuje badanie lekarskie na prawo jazdy? Czy cena jest wszędzie taka sama?
Tak, cena jest stała i urzędowo regulowana w całej Polsce. Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem, maksymalna opłata za badanie lekarskie dla kandydatów na kierowców (wszystkich kategorii) wynosi 200 zł (stan na lipiec 2025 r.). Żaden uprawniony lekarz nie może żądać wyższej kwoty za standardowe badanie.
Gdzie najszybciej i najwygodniej zrobić takie badanie?
Najwygodniejszą opcją jest skorzystanie z usług lekarza, z którym współpracuje Twój Ośrodek Szkolenia Kierowców (OSK). Szkoły jazdy często organizują badania grupowe na miejscu, co oszczędza czas i formalności. Alternatywnie, możesz udać się do:
Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy (WOMP) lub jego oddziału terenowego.
Prywatnej przychodni lub gabinetu, który zatrudnia lekarza orzecznika uprawnionego do badań kierowców. Listę takich lekarzy znajdziesz w Internecie lub w rejestrze prowadzonym przez urząd marszałkowski Twojego województwa.
Czy muszę iść do lekarza medycyny pracy, czy może to być mój lekarz rodzinny?
Badania nie może przeprowadzić Twój lekarz rodzinny (lekarz POZ), chyba że posiada on dodatkowo specjalne uprawnienia. Musi to być lekarz orzecznik wpisany do rejestru lekarzy uprawnionych do przeprowadzania badań kierowców. W praktyce są to najczęściej specjaliści medycyny pracy.
Jak długo ważne jest orzeczenie lekarskie? Dlaczego mój znajomy dostał na 15 lat, a ja na 5?
Okres ważności orzeczenia zależy wyłącznie od oceny Twojego stanu zdrowia przez lekarza.
Maksymalny okres to 15 lat. Otrzymują go osoby młode, zdrowe, bez żadnych wad wzroku czy chorób przewlekłych.
Krótszy okres (np. 10, 5, 2 lata lub nawet rok) jest wyznaczany, gdy lekarz stwierdzi istnienie schorzenia, które jest obecnie pod kontrolą, ale wymaga okresowej weryfikacji w przyszłości. Najczęstsze przyczyny to:
Wada wzroku (konieczność kontroli jej ewentualnego pogłębiania się).
Cukrzyca (wymaga regularnej kontroli i stabilnego leczenia).
Choroby serca, nadciśnienie tętnicze.
Zaburzenia neurologiczne lub psychiczne w wywiadzie.
Krótszy termin ważności nie jest karą, lecz środkiem prewencyjnym, dbającym o Twoje i publiczne bezpieczeństwo.
Mam wadę wzroku. Czy to problem? Co muszę zabrać na badanie?
Posiadanie wady wzroku nie jest przeszkodą w uzyskaniu prawa jazdy, o ile da się ją skorygować do wymaganego poziomu ostrości. Na badanie koniecznie zabierz ze sobą okulary lub soczewki kontaktowe, których używasz. Jeśli posiadasz, weź również dokumentację od okulisty dotyczącą Twojej wady. Lekarz zbada Cię w korekcji i bez niej, a następnie wpisze w orzeczeniu odpowiedni kod ograniczenia (np. 01.01 dla okularów, 01.06 dla okularów lub soczewek), który będzie widoczny w Twoim prawie jazdy.
Co dokładnie sprawdza lekarz podczas badania na kategorię B? Czy jest się czego obawiać?
Badanie jest proste, bezbolesne i nieinwazyjne. Nie ma się czego obawiać. Standardowa procedura obejmuje:
Wywiad medyczny na temat ogólnego stanu zdrowia.
Badanie wzroku: ostrość, pole widzenia, widzenie po zmroku i rozpoznawanie barw.
Badanie słuchu: najczęściej prosty test szeptem.
Pomiar ciśnienia tętniczego.
Ogólną ocenę układu ruchu i równowagi.
Ocenę w kierunku objawów cukrzycy i innych chorób mogących wpływać na prowadzenie pojazdów.
Celem jest upewnienie się, że nie posiadasz schorzeń, które mogłyby nagle uniemożliwić Ci bezpieczne panowanie nad pojazdem.
Czym są kody ograniczeń w prawie jazdy (np. 01.06)?
Są to ustandaryzowane w całej Unii Europejskiej kody informujące o specjalnych wymaganiach, które musisz spełniać, prowadząc pojazd. Wynikają one bezpośrednio z Twojego badania lekarskiego. Najczęstsze kody to:01.01: Wymagana jazda w okularach.01.02: Wymagana jazda w soczewkach kontaktowych.01.06: Wymagana jazda w okularach LUB soczewkach kontaktowych (daje wybór).02.01: Wymagana jazda w aparacie słuchowym.10.02: Wymagana automatyczna skrzynia biegów.
Niestosowanie się do kodu (np. jazda bez okularów, gdy kod 01.01 widnieje w dokumencie) jest traktowane podczas kontroli drogowej jak jazda bez uprawnień.
Choruję na cukrzycę / padaczkę / chorobę serca. Czy mam szansę na prawo jazdy?
Tak, ale pod pewnymi warunkami. W takich przypadkach procedura jest bardziej złożona.
Cukrzyca: Kluczowe jest przedstawienie opinii od lekarza diabetologa, potwierdzającej, że cukrzyca jest wyrównana, a pacjent jest świadomy ryzyka hipoglikemii i potrafi mu zapobiegać. Orzeczenie jest zazwyczaj wydawane na krótszy okres.
Padaczka (epilepsja): To bardziej skomplikowana kwestia. Zgodnie z przepisami, osoba chora na padaczkę może uzyskać prawo jazdy kat. B, jeśli przedstawi opinię neurologa i udokumentuje co najmniej 2-letni okres bez napadów.
Choroby serca: Wymagana jest opinia kardiologa. Przeciwwskazaniem mogą być poważne arytmie lub zaawansowana choroba wieńcowa, które grożą nagłą utratą przytomności.
W każdym z tych przypadków kluczowa jest szczera rozmowa z lekarzem orzecznikiem i przedstawienie kompletnej dokumentacji medycznej.
Czy na prawo jazdy kategorii B potrzebne są psychotesty?
Zasadniczo nie. Badania psychologiczne (tzw. psychotesty) nie są standardowym wymogiem dla kandydatów na prawo jazdy kategorii B. Lekarz orzecznik może jednak na nie skierować, jeśli:
W trakcie badania ogólnego nabierze wątpliwości co do Twojego stanu psychicznego.
Starasz się o prawo jazdy, mając orzeczenie o niepełnosprawności.
Zostałeś skierowany na badania w wyniku przekroczenia limitu punktów karnych lub prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu.
Co się stanie, jeśli nie przejdę badania? Czy to ostateczna decyzja?
Nie, to nie jest ostateczna decyzja. Jeśli lekarz wyda orzeczenie o istnieniu przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, masz prawo do odwołania. Odwołanie składa się w terminie 14 dni od otrzymania orzeczenia, za pośrednictwem lekarza, który je wydał. Adresatem odwołania jest Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy (WOMP) właściwy dla Twojego miejsca zamieszkania. Zostaniesz tam poddany ponownemu, bardziej szczegółowemu badaniu.
Najpierw badanie lekarskie czy wizyta w urzędzie po numer PKK?
Kolejność jest następująca: najpierw badanie lekarskie.
Idziesz do lekarza orzecznika i uzyskujesz pozytywne orzeczenie lekarskie.
Z tym orzeczeniem (oraz zdjęciem i wnioskiem) udajesz się do wydziału komunikacji w swoim starostwie lub urzędzie miasta.
Urząd na podstawie tych dokumentów tworzy dla Ciebie Profil Kandydata na Kierowcę (PKK) i nadaje mu unikalny numer.
Z numerem PKK idziesz do wybranego Ośrodka Szkolenia Kierowców, aby zapisać się na kurs.
Zgubiłem swoje orzeczenie lekarskie, a jeszcze nie złożyłem go w urzędzie. Co robić?
Musisz wrócić do lekarza lub placówki, w której przeprowadzano badanie, i poprosić o wydanie wtórnika (duplikatu) orzeczenia lekarskiego. Za wydanie duplikatu może być pobierana niewielka opłata administracyjna.
Moje prawo jazdy traci ważność. Jak wygląda procedura odnowienia badań?
Procedura jest bardzo podobna do tej pierwotnej. Przed upływem terminu ważności dokumentu musisz ponownie udać się do uprawnionego lekarza orzecznika w celu przeprowadzenia badania kontrolnego. Z uzyskanym nowym orzeczeniem lekarskim oraz aktualnym zdjęciem składasz w wydziale komunikacji wniosek o wydanie nowego dokumentu prawa jazdy. Nie musisz ponownie zdawać egzaminu.
Bibliografia i źródła
- Komenda Główna Policji. (2024). Wypadki drogowe w Polsce w 2023 roku. Warszawa: Biuro Ruchu Drogowego KGP.
- Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. (2025). Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2024 r. Warszawa: Ministerstwo Infrastruktury.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz.U. 2019 poz. 1659 z późn. zm.).
