18 błędów krytycznych na egzaminie praktycznym prawa jazdy

Każdego roku tysiące młodych, a także starszych adeptów kierownicy, staje przed wyzwaniem egzaminu na prawo jazdy kategorii B. Statystyki Komendy Głównej Policji z 2024 roku wskazują, że brawura i brak doświadczenia młodych kierowców to wciąż jedne z głównych przyczyn wypadków drogowych, co tylko podkreśla wagę rzetelnego przygotowania. Celem tego artykułu jest nie tylko pomoc w zdaniu egzaminu praktycznego, ale przede wszystkim ukształtowanie nawyków bezpiecznej i zgodnej z przepisami jazdy.

Bezpieczeństwo na drodze ponad wszystko

Bezpieczeństwo w ruchu drogowym to priorytet, a jego fundamentem są przepisy Prawa o ruchu drogowym (dalej: PoRD) z dnia 20 czerwca 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 98, poz. 602 z późn. zm.), uzupełniane przez rozporządzenia wykonawcze, w tym Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz.U. 2019 poz. 1206 z późn. zm.). Te akty prawne są podstawą oceny umiejętności kandydata na kierowcę.

Dane statystyczne z raportu Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego za rok 2024 (na podstawie danych KGP) pokazują, że największy odsetek zdarzeń drogowych z udziałem niedoświadczonych kierowców (do 2 lat posiadania prawa jazdy) jest związany z:

• nieustąpieniem pierwszeństwa przejazdu (28%),
• nieprawidłowym wykonywaniem manewrów (22%),
• niedostosowaniem prędkości do warunków ruchu (18%).

Te dane jednoznacznie wskazują, na które aspekty kandydaci powinni zwrócić szczególną uwagę podczas kursu prawa jazdy i przygotowań do egzaminu praktycznego.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 PoRD, „pieszy wchodzący na przejście dla pieszych albo znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyłączeniem tramwaju.” Ta nowelizacja, obowiązująca od 1 czerwca 2021 roku, znacząco zmieniła zasady zachowania kierowców w obrębie przejść dla pieszych i jest częstym punktem oceny na egzaminie.

Omówmy krok po kroku 18 błędów krytycznych

Od 1 lipca 2025 roku wchodzą w życie nowe, precyzyjne wytyczne dotyczące oceny egzaminacyjnej, które jasno definiują 18 typów zachowań skutkujących natychmiastowym przerwaniem egzaminu praktycznego na prawo jazdy kategorii B. Zrozumienie tych błędów jest kluczowe dla każdego kandydata. Poniżej przedstawiam szczegółową analizę każdego z nich.

1. Spowodowanie kolizji lub wypadku drogowego lub zachowanie mogące do nich doprowadzić

To najbardziej oczywista z przyczyn przerwania egzaminu. Egzaminator ocenia nie tylko samo zdarzenie, ale również intencje, nieuwagę czy błędy w ocenie sytuacji, które mogły do niego doprowadzić. Nawet nagłe hamowanie egzaminatora czy konieczność interwencji, aby zapobiec kolizji, są podstawą do negatywnego wyniku.

2. Omijanie pojazdu, który zatrzymał się, aby ustąpić pierwszeństwa pieszym

Ten błąd odzwierciedla brak zrozumienia nowelizacji art. 13 PoRD. Jeżeli pojazd zatrzymał się przed przejściem, oznacza to, że ustępuje pierwszeństwa pieszemu. Ominięcie go, zwłaszcza na jezdni dwukierunkowej, jest rażącym naruszeniem bezpieczeństwa.

3. Wyprzedzanie na przejściu dla pieszych lub bezpośrednio przed nim

Zgodnie z art. 26 ust. 3 pkt 1 PoRD, „kierującemu pojazdem zabrania się wyprzedzania pojazdu na przejściu dla pieszych i bezpośrednio przed nim, z wyjątkiem przejścia, na którym ruch jest kierowany.” Jest to jeden z najbardziej niebezpiecznych manewrów, często prowadzący do tragicznych skutków.

4. Nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu wchodzącemu lub będącemu na przejściu dla pieszych

To bezpośrednie naruszenie art. 13 ust. 1 PoRD. Pamiętaj, pieszy na przejściu lub wchodzący na nie, ma bezwzględne pierwszeństwo. Wartość tego przepisu jest nie do przecenienia w kontekście bezpieczeństwa pieszych.

5. Nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, przechodzącemu przez jezdnię na skrzyżowaniu, na które wjeżdża zdający

Art. 26 ust. 2 PoRD stanowi, że „kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu.” Na skrzyżowaniu, gdzie piesi często przekraczają jezdnię, ta zasada jest również kluczowa.

6. Niezatrzymanie się przed pieszym niepełnosprawnym, używającym specjalnego oznaczenia, lub osobą o widocznie ograniczonej sprawności ruchowej

Ten przepis, choć często pomijany, podkreśla szczególną ochronę osób najbardziej narażonych. Art. 13 ust. 3 PoRD mówi, że „kierujący pojazdem, zbliżając się do osoby niepełnosprawnej, w tym osoby o widocznie ograniczonej sprawności ruchowej, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić jej pierwszeństwa.”

7. Nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu podczas cofania, włączania się do ruchu lub w strefie zamieszkania

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 3 PoRD, „kierujący pojazdem jest obowiązany przy cofaniu ustąpić pierwszeństwa innemu pojazdowi lub pieszemu.” Włączanie się do ruchu (art. 17 PoRD) i jazda w strefie zamieszkania (art. 20 ust. 2 PoRD) również wymagają szczególnej ostrożności i bezwzględnego ustąpienia pierwszeństwa pieszym. W strefie zamieszkania pieszy ma zawsze pierwszeństwo przed pojazdem.

8. Niezastosowanie się do sygnałów świetlnych, poleceń osób kierujących ruchem lub kontrolujących ruch drogowy

To jedno z najbardziej kardynalnych naruszeń. Sygnały świetlne (art. 5 PoRD) i polecenia uprawnionych osób (np. policjanta – art. 6 PoRD) są nadrzędne wobec znaków drogowych. Ignorowanie ich to bezpośrednie stwarzanie zagrożenia.

9. Niezastosowanie się do znaków zakazów lub nakazów ruchu drogowego

Znaki drogowe stanowią podstawę organizacji ruchu. Niezastosowanie się do nich, np. wjazd pod zakaz wjazdu (znak B-2) czy ignorowanie znaku nakazu jazdy prosto (znak C-5), świadczy o braku podstawowej wiedzy o przepisach.

10. Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu innemu pojazdowi, w sytuacji wymaganej przepisami

To bardzo szeroka kategoria, obejmująca m.in. nieustąpienie pierwszeństwa na skrzyżowaniu równorzędnym (zasada prawej ręki), na skrzyżowaniu ze znakiem „ustąp pierwszeństwa” (znak A-7), czy przy włączaniu się do ruchu. Zrozumienie zasady rondo – zasady pierwszeństwa jest tu kluczowe. Na rondzie (skrzyżowaniu o ruchu okrężnym), jeśli nie ma dodatkowych znaków, obowiązuje zasada prawej ręki. Jednak większość rond jest oznakowana znakami „ustąp pierwszeństwa” przed wjazdem, co oznacza, że pierwszeństwo mają pojazdy już znajdujące się na rondzie.

11. Nieprawidłowe wykonanie manewru skrętu w lewo lub zawracania, stwarzające zagrożenie

Manewry te są często źródłem błędów. Skręcając w lewo, należy ustąpić pierwszeństwa pojazdom jadącym z kierunku przeciwnego oraz tym, które jadą na wprost lub skręcają w prawo (art. 25 ust. 1 PoRD). Zawracanie musi być wykonane w sposób bezpieczny, nieutrudniający ruchu i w miejscu, gdzie jest to dozwolone.

12. Wjechanie na torowisko, mimo braku możliwości kontynuowania jazdy

To problematyka charakterystyczna dla miast z komunikacją tramwajową. Art. 28 ust. 6 PoRD mówi, że „zabrania się wjeżdżania na przejazd kolejowy i tramwajowy, jeżeli po drugiej stronie przejazdu nie ma miejsca do kontynuowania jazdy.” Blokowanie przejazdu tramwajowego jest nie tylko wykroczeniem, ale i zagrożeniem.

13. Wjechanie na przejazd kolejowy lub tramwajowy bez upewnienia się, że można go opuścić

To rozszerzenie poprzedniego punktu. Przejazdy kolejowe i tramwajowe wymagają szczególnej ostrożności. Należy upewnić się, że po wjechaniu na tory będzie możliwość zjechania z nich, zanim zbliży się pociąg lub tramwaj.

14. Nieustąpienie pierwszeństwa na przejazdach kolejowych, w tym ignorowanie sygnałów świetlnych i zapór

Art. 28 PoRD precyzuje zasady zachowania na przejazdach kolejowych. Ignorowanie sygnalizacji świetlnej, opuszczonych lub opuszczających się zapór jest rażącym naruszeniem bezpieczeństwa i może mieć tragiczne skutki.

15. Nieustąpienie pierwszeństwa autobusowi, który rusza z zatoki

Zgodnie z art. 18a ust. 1 PoRD, „kierujący pojazdem zbliżający się do oznaczonego przystanku autobusowego (trolejbusowego) lub tramwajowego, na którym pojazd komunikacji publicznej wjeżdża na jezdnię z zatoki, jest obowiązany zmniejszyć prędkość, a w razie potrzeby zatrzymać się, aby umożliwić kierującemu pojazdem komunikacji publicznej włączenie się do ruchu.” Ten przepis ma na celu ułatwienie płynności ruchu komunikacji miejskiej.

16. Nieustąpienie pierwszeństwa pojazdom uprzywilejowanym

Art. 53 ust. 1 PoRD jasno stanowi, że „kierujący pojazdem uprzywilejowanym ma prawo nie stosować się do przepisów o ruchu pojazdów, zatrzymywaniu i postoju, o ile zachodzi konieczność szybkiego dotarcia na miejsce zdarzenia.” Pozostali uczestnicy ruchu mają obowiązek umożliwić im przejazd.

17. Przekroczenie linii ciągłej, jeżeli stwarza to bezpośrednie zagrożenie (np. wjazd na przeciwny pas ruchu)

Linia ciągła (znak P-2a) oddziela pasy ruchu i jej przekroczenie jest zabronione. Wjechanie na przeciwny pas ruchu, np. podczas wyprzedzania w miejscu niedozwolonym, jest wysoce niebezpieczne i może prowadzić do czołowego zderzenia.

18. Inne zachowania, które według egzaminatora zagrażają bezpośrednio życiu lub zdrowiu uczestników ruchu drogowego

Jest to klauzula generalna, dająca egzaminatorowi elastyczność w ocenie. Może to być np. drastycznie zbyt wysoka prędkość w obszarze zabudowanym, jazda pod prąd, ignorowanie znaków „STOP” (znak B-20) czy agresywne zachowania na drodze.

Najczęstsze błędy kursantów oraz strategie korekty

Jako egzaminator WORD i autor licznych publikacji, obserwuję powtarzające się schematy błędów wśród kandydatów. Zrozumienie ich źródeł i wdrożenie skutecznych strategii korekty to klucz do sukcesu.

Brak płynności i przewidywania w ruchu drogowym

Wielu kursantów skupia się na bieżącym momencie, zapominając o planowaniu. Efektem są nagłe hamowania, zbyt późne zmiany pasów ruchu czy brak reakcji na zmieniającą się sytuację.

Strategia korekty: Ćwicz skanowanie drogi (ang. scanning), czyli aktywne obserwowanie otoczenia 10-15 sekund przed sobą, w lusterkach bocznych i wstecznym. Przewiduj zachowania innych kierowców, pieszych i rowerzystów.

Niewłaściwe użycie kierunkowskazów

Częstym błędem jest zbyt późne włączanie kierunkowskazów lub ich całkowity brak, co dezorientuje innych uczestników ruchu.

Strategia korekty: Zawsze sygnalizuj zamiar zmiany pasa ruchu, skrętu lub zjazdu z ronda odpowiednio wcześnie, aby inni mieli czas na reakcję. Pamiętaj o art. 22 ust. 5 PoRD: „Kierujący pojazdem jest obowiązany zawczasu i wyraźnie sygnalizować zamiar zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu oraz zaprzestać sygnalizowania niezwłocznie po wykonaniu manewru.”

Problemy z pierwszeństwem przejazdu na skrzyżowaniach i rondach

To jeden z najczęstszych powodów oblania egzaminu. Brak zrozumienia zasad pierwszeństwa (prawej ręki, znaków, sygnalizacji) prowadzi do niebezpiecznych sytuacji.

Strategia korekty: Poświęć dodatkowe godziny na ćwiczenia na różnych typach skrzyżowań. W przypadku rondo – zasady pierwszeństwa pamiętaj o konieczności ustąpienia pierwszeństwa pojazdom już znajdującym się na rondzie, jeśli znaki (A-7 „Ustąp pierwszeństwa” i C-12 „Ruch okrężny”) są umieszczone przed wjazdem.

Zbyt wolna jazda lub zbyt duża ostrożność

Choć ostrożność jest pożądana, nadmierna powolność może utrudniać ruch i świadczyć o braku pewności za kierownicą. Egzaminator ocenia umiejętność dostosowania prędkości do warunków.

Strategia korekty: Pracuj nad pewnością siebie i umiejętnością oceny sytuacji. Jeździj płynnie, utrzymując odpowiednią prędkość, o ile jest to bezpieczne i zgodne z przepisami.

Niewłaściwe parkowanie i manewrowanie na placu manewrowym

Często stres i brak precyzji w wykonywaniu zadań na placu manewrowym są przyczyną negatywnego wyniku.

Strategia korekty: Powtarzaj te manewry aż do perfekcji. Zwróć uwagę na punkty odniesienia, które pomogą Ci w prawidłowym ustawieniu pojazdu.

Brak obserwacji otoczenia i martwe pola

Wielu kursantów zapomina o regularnym spoglądaniu w lusterka i sprawdzaniu martwych pól.

Strategia korekty: Wypracuj nawyk regularnej obserwacji otoczenia za pomocą lusterek (co 5-8 sekund) oraz obrotu głowy w celu sprawdzenia martwych pól, zwłaszcza przed zmianą pasa ruchu.

Nadmierny stres i brak koncentracji

Stres egzaminacyjny może paraliżować i prowadzić do prostych błędów.

Strategia korekty: Przed egzaminem wykonaj ćwiczenia relaksacyjne, wyśpij się. Skoncentruj się na zadaniu, a nie na ocenie. Pamiętaj, że egzaminator jest tam, by ocenić twoje umiejętności, a nie by cię „oblać”.

Case studies / scenariusze egzaminacyjne

Poniżej przedstawiam trzy szczegółowo opisane scenariusze egzaminacyjne, które odzwierciedlają typowe sytuacje i błędy, prowadzące do przerwania egzaminu.

Scenariusz 1: Wyprzedzanie na przejściu dla pieszych

Warunki drogowe: Droga dwukierunkowa z jednym pasem ruchu w każdym kierunku, w obszarze zabudowanym (ograniczenie do 50 km/h). Przed Tobą jedzie samochód osobowy, który zwalnia i zatrzymuje się przed przejściem dla pieszych. W oddali widać pieszego zmierzającego w stronę przejścia.

Decyzje kursanta: Zamiast zwolnić i zatrzymać się za pojazdem, kursant uznaje, że pieszy jest jeszcze daleko i decyduje się na ominięcie zatrzymanego pojazdu, wjeżdżając na przejście dla pieszych. W momencie, gdy zdający mija przejście, pieszy wchodzi na nie, co zmusza egzaminatora do interwencji – nagłego hamowania.

Konsekwencje: Egzamin zostaje przerwany z powodu rażącego naruszenia przepisów (wyprzedzanie na przejściu dla pieszych lub bezpośrednio przed nim oraz omijanie pojazdu, który ustępuje pierwszeństwa pieszemu). Art. 26 ust. 3 PoRD jest tu jednoznaczny.

Scenariusz 2: Niezastosowanie się do sygnalizacji świetlnej

Warunki drogowe: Skrzyżowanie z sygnalizacją świetlną. Zdający zbliża się do skrzyżowania, na którym sygnalizator S-1 wyświetla zielone światło. Nagle, tuż przed wjazdem na skrzyżowanie, światło zmienia się na żółte, a następnie na czerwone.

Decyzje kursanta: Kursant, widząc zmianę światła na żółte, próbuje przyspieszyć, aby „zdążyć” przejechać przez skrzyżowanie na czerwonym świetle, zamiast bezpiecznie zatrzymać pojazd przed linią zatrzymania. Przejeżdża linię zatrzymania w momencie, gdy sygnalizator wyświetla już czerwone światło.

Konsekwencje: Egzamin zostaje przerwany z powodu niezastosowania się do sygnałów świetlnych (art. 5 ust. 1 PoRD). Egzaminator podkreśla, że przejazd na czerwonym świetle to jedno z najbardziej rażących naruszeń bezpieczeństwa.

Scenariusz 3: Nieustąpienie pierwszeństwa pojazdowi uprzywilejowanemu na skrzyżowaniu

Warunki drogowe: Skrzyżowanie z pierwszeństwem przejazdu (znak D-1 „Droga z pierwszeństwem”). Z lewej strony do skrzyżowania zbliża się karetka pogotowia na sygnale dźwiękowym i świetlnym.

Decyzje kursanta: Kursant, mimo słyszenia sygnału dźwiękowego i widoczności świateł pojazdu uprzywilejowanego, kontynuuje jazdę, tłumacząc się posiadaniem pierwszeństwa wynikającego ze znaków drogowych. Zmusza to karetkę do nagłego hamowania, aby uniknąć kolizji.

Konsekwencje: Egzamin zostaje przerwany z powodu nieustąpienia pierwszeństwa pojazdowi uprzywilejowanemu (art. 53 ust. 1 PoRD). Jest to przykład ignorowania nadrzędności przepisów dotyczących pojazdów uprzywilejowanych nad ogólnymi zasadami pierwszeństwa.

Lista kontrolna „Przed egzaminem”

Aby zminimalizować ryzyko błędów i zwiększyć swoje szanse na pozytywny wynik egzaminu, przygotowałem kompaktową listę kontrolną:

1. Powtórz przepisy PoRD: Skup się na zasadach pierwszeństwa, manewrach, znakach i sygnalizacji. Zrozum, a nie tylko zapamiętaj.
2. Opanuj plac manewrowy: Ćwicz do perfekcji jazdę po łuku i ruszanie pod górkę. To fundament.
3. Symuluj sytuacje egzaminacyjne: Wyobraź sobie jazdę z egzaminatorem, reagując na hipotetyczne scenariusze.
4. Kontroluj prędkość: Dostosuj ją do warunków, ale nie jedź zbyt wolno. Unikaj nagłych przyspieszeń i hamowań.
5. Obserwuj otoczenie (skanowanie): Regularnie patrz w lusterka, sprawdzaj martwe pola.
6. Sygnalizuj zamiary: Używaj kierunkowskazów z wyprzedzeniem.
7. Ustępuj pierwszeństwa pieszym: Bądź wyczulony na ich obecność, zwłaszcza na przejściach.
8. Pamiętaj o pojazdach uprzywilejowanych: Daj im swobodny przejazd natychmiast po usłyszeniu sygnału.
9. Bądź skoncentrowany: Wyeliminuj czynniki rozpraszające.
10. Zadbaj o odpoczynek: Wyspana głowa to lepsza koncentracja i mniej stresu.
11. Przejrzyj listę 18 błędów krytycznych: Upewnij się, że rozumiesz każdy z nich i wiesz, jak ich unikać.
12. Utrzymaj pozytywne nastawienie: Wiara w swoje umiejętności to połowa sukcesu.

Bibliografia i źródła

1. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 1997 nr 98, poz. 602 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach (Dz.U. 2019 poz. 1206 z późn. zm.).
3. Komenda Główna Policji. (2025). Statystyki wypadków drogowych w Polsce w 2024 roku. [Raport wewnętrzny].
4. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. (2025). Analiza przyczyn wypadków drogowych z udziałem młodych kierowców. [Raport].